Günümüzde işletmeler rekabet ortamında ayakta kalabilmek ve varlıklarını sürdürebilmek için üç temel parametreye ihtiyaç duyar. Bunlar: kalite, verimlilik ve maliyettir. Bu üç parametreye son yıllarda hızlı karar verme de eklenmiştir. Kurumlar rekabette başarılı olmak için değişen iş koşullarını önceden tahmin etmek ve bunlara hızla yanıt vermek zorundadır. Bütün bunların yapılması için güçlü ve sağlam bilgi sistemlerine ihtiyaç vardır. Bu ihtiyacı Kurumsal Kaynak Planlama (ERP) ile karşılamak mümkündür. Peki, Kurumsal Kaynak Planlama (ERP) nedir? Avantajları nelerdir?
En genel şekliyle tanımlayacak olursak ERP, bir kurumun finans, insan kaynakları, üretim, satış ve pazarlama gibi bölümlerini tek bir yazılım sistemi altında toplayarak değişik departmanların ortaklaşa veri paylaşımını sağlar. Bir başka ifadeyle ERP, bir işletmede süregelen tüm bilgi akışının birleşip bütünleşmesini sağlayan ticari yazılım paketleridir.
ERP ile iş süreçleri tamamen birbirlerine bağlanmaktadır. Satış siparişi, üretim, satın alma, stok, sevkiyat, muhasebe gibi tüm birimler bu sistemde işleri birbirlerine devredebilmektedir. Yönetim ise tüm bu hareketleri, merkezi olarak izleyebilmektedir.
ERP sistemi, müşterilerin siparişlerini karşılamak için gereken kaynakları alma, imal etme, sevk etme ve hesaplamak üzere belirleyip planlama imkânları sunar. Dolasıyla ERP için müşteri odaklı imalat yönetim sistemidir de diyebiliriz.
ERP, işletmelerde daha önceleri ayrı ayrı ele alınan birimleri ve süreçleri bütünleştirerek rekabet üstünlüğü elde edilmesini sağlar. Bu amaç doğrultusunda en iyi iş uygulamalarını, yöntemlerini ve araçlarını belirleyip bunları uygulayarak her türlü kaynağın verimliliğini en üst düzeye ulaştırmayı amaçlar.
ERP yazılım sistemleri, bir işletmede süreç içerisinde oluşturulan tüm bilgi akışının bütünleşmesini sağlayan yazılımlardır. ERP’nin açılımı Kurumsal Kaynak Planlaması (Enterprise Resource Planning) olarak adlandırılmaktadır. ERP yazılımları son yıllarda önem kazanan ve dünya genelinde yaygın olarak kullanılan en gerekli ve en önemli üst düzey kurumsal bilişim yazılım sistemleridir. Bilişim çağında kurumsal işletmelerin rekabet edebilirliğinde ve süreçlerinin yönetiminde öne çıkan ERP, işletmeler için hayati derecede öneme sahip stratejik bir araçtır. ERP yazılımları sayesinde işletmeler, bir iş süreci ile diğer bir iş süreci, bir iş birimi ile diğer bir iş birimi, bir işletme ile diğer işletme arasındaki bağlantıyı gerçek zamanlı olarak kurabilir, hızlı ve daha kaliteli bilgiler elde edebilirler.
Bir ERP yazılım sistemi son derece güçlü bir iş aracıdır. Entegrasyon kapasitesi tam otomatik bir iş ortamı yaratan kapsamlı paket yazılım çözümleridir. Aslında, bu pazarda öne çıkmaları, onları eski sistemlerin değiştirilmesinde endüstri standardı haline getirmiştir. Bununla birlikte, ERP sisteminin uygulanmasıyla işletmelere sağlanan birçok fayda, bu sürecin yönetilememesine karşı dikkatli bir şekilde korunmalıdır. Bir ERP sisteminin uygulanmasından önce yapılması gereken birçok önemli husus vardır. Erp sistem uygulamalarındaki birçok araştırmaya göre, çok sayıda ERP uygulamasının, büyük ölçüde bütçelerini ve zaman sınırlarını aştıkları için başarısız olduğunu göstermiştir.
Bir ERP projesinin başlatılması söz konusu olduğunda, mevcut sistemlerinizin şirketinize avantajlarına ve dezavantajlarına bakarak başlamanız önerilir.
Değerlendirmenize rehberlik etmek için aşağıda dikkat edilmesi gereken hususlar belirtilmiştir.
Gerekli değerlendirmeleri yaparak bir Erp sistemi kararı verdikten sonra Erp uygulamasına geçmeden önce, yönetim kadrosu tarafından tartışılması ve dile getirilmesi gereken en kritik iş hususlarından biri, kapsam sorunudur. Bir şirketin bir ERP sisteminden aradığı faydaların kapsamını ve türünü, ERP sisteminin yönetimsel özerkliği, görev koordinasyonunu ve işletme birimlerinin entegrasyonunu ne ölçüde etkileyeceğini açıklığa kavuşturur.
ERP uygulamasının stratejik yönü tamamlandıktan sonra, bir kuruluşun bir sonraki görevi dağıtım metodolojisi veya uygulama yaklaşımı sorununa yakından bakmaktır. En yaygın iki uygulama yaklaşımı:
Büyük patlama uygulama yaklaşımı, katı bir düzende yürütülen farklı aşamalarla karakterize edilir; Aşamalı yaklaşımda, fazlar yinelemeli ve artımlıdır. Zaman içinde daha küçük işlevsellik parçaları sunmak için çaba harcarlar. Büyük patlama ile eski sistemden yeni sisteme geçiş herkes için tek bir tarihte gerçekleşir. Geri dönüş yok. Bu yaklaşım iyi yönetilmezse oldukça riskli olabilir.
Aşamalı yaklaşım ise, işletme operasyonları için en kritik olan bileşenlerden başlayarak işletme işlevselliği sunmaya çalışır.
Aşamalı yaklaşımla ilgili en büyük zorluklardan biri, geçici arayüz programlarının yoğun kullanımı, ERP sistemi tam olarak işlevsel değildir. Bu durum projenin maliyetine ciddi bir yük getirecektir. Diğer önemli zorluk, bu yaklaşımın gerektirebileceği sürenin uzunluğudur, bu da projenin maliyetine yük getirecektir. Önceden değinildiği gibi avantajlar, azaltılmış başarısızlık riskini içerir. Personel, uygulamanın her aşamasında bilgi edinir ve adımlar tersine çevrilebilir ve değişiklikler yapılabilir.
Büyük patlama yaklaşımı ise bir şirketin projenin başlangıcında bir adımda büyük bir finansal taahhütte bulunmasını gerektirir. Ek olarak, uygulama sürecine devam etmeyi veya geri dönmeyi gerektiren herhangi bir değişiklik yapıldığında, yapılması çok maliyetli olacaktır. Bu yaklaşıma dahil olan risk, tartışıldığı gibi dönüşüm tarihinde tamamen operasyonel olma baskısı ve eğitimin daha az kapsamlı olması potansiyeli nedeniyle daha fazladır. Olumlu bir perspektiften, uygulamanın süresi daha sıkı kontrol edilir ve geçici bir ara yüze duyulan gereksinim ortadan kalkar. Bu yaklaşım proje bütçesi üzerinde daha fazla kontrol sahibi olmayı sağlar.
'En iyi yaklaşım' olarak adlandırılanı seçmek oldukça öznel ve bağlamsal bir karar alma sürecidir. Sektör uzmanları veya ERP uygulamasının strateji seçiminde yol göstermesi için en iyi uygulamalar arasında fikir birliği yoktur. Aslında, son zamanlarda yapılan bazı çalışmalar, iki yaklaşım arasındaki popülerlik açısından oldukça eşit bir sonuç ortaya koymuştur (yaklaşık yüzde 50,7 büyük patlama - yüzde 49,3 aşamalı yaklaşım).
Genel olarak, hangi stratejinin takip edileceğini belirlemenin en iyi yolu, örneğin başlangıç maliyetleri, işletme giderleri, yatırım getirisi ve uygulamanın verimlilik üzerindeki etkisinin değerlendirildiği kuruluşla ilgili faktörleri değerlendirmektir. Bir ERP sisteminin başarılı bir şekilde uygulanması, hiçbir yaklaşımı tam olarak desteklemeyen ancak her iki tarafın da yönlerini en uygun şekilde seçen daha hibrit bir yaklaşım benimsemeyi tercih edebilir.
Başarılı bir ERP uygulama stratejisinin seçilmesi, projenin ön safhasında yer alan büyük risklerin ve ERP girişiminin uzun vadede başarı veya başarısızlığının azaltılmasına yardımcı olduğu için önemlidir. ERP uygulamaları kuruluşun çalışma prensiplerini ve kaynaklarını yazılım sistemlerine yerleştirir ve kilitler. İşte bu yüzden, kurumsal sistemlerin teknolojik kriterlerini işletme ihtiyaçları ile bağdaştırmak kritik öneme sahiptir. Bu adıma geçememek, bir yazılım sisteminin iş sistemlerinin mantığı ile çatışmasına neden olabilir. Zaman ve personelin maliyeti, karmaşıklığı ve yatırımı imkansız olmasa bile geri dönüşü çok zorlaştırır.
ERP sistemlerine daha yakından bakacak olursak, en önemli gerekliliğin bir işletmenin tüm bakış açılarındaki her verinin, birleştirilmesi olduğunu görürüz. ERP sistemleri bunu sağlamak için, işletmenin çeşitli iş faaliyetlerini ele alan birçok yazılım modülünü tek bir veritabanı altında çalıştırmaktadır.
Özellikle, bazı işletmeler bir ERP sisteminin yalnızca bazı uygulamalarını seçip, bunları diğer ERP sistemleri veya bağımsız başka yazılımlar ile destekler. Böylece işletme ihtiyaç duyduğu ERP arayüzünü kendi oluşturmuş olur.
Gerçekte komple bir ERP sisteminden bahsetmek çok zordur. ERP sistemlerini satın alarak, bünyelerinde uygulamak isteyen büyük işletmelerin özel ihtiyaçları vardır ve bazı özel ihtiyaçlar şu an hiçbir ERP sistemi üreticisi tarafından karşılanamamaktadır. Bu ihtiyaçları karşılamak için güçlü bir kişiselleştirme işlemi oluşturma ve değişik üreticilerden farklı modüller satın almanın yanı sıra, işletme bu modüller üzerinde tekrar mühendislik çalışması yapmalıdır. Günümüzde ideal olarak, üretim alanında faaliyet gösteren bir işletme, alanıyla ilgili tüm konularda aynı ERP sistemini kullanmaktadır.
Tek bir veritabanı, aşağıdaki alanlarında dahil olduğu çeşitli yazılım modüllerini bünyesinde barındırabilir;